16 lutego 1946 r. w Gajrowskich rozegrała się największa w powojennej historii Mazur bitwa z udziałem antykomunistycznego podziemia. Ponad stu żołnierzy 3. Brygady Wieleńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego stacjonujących we wsi zaatakował wielokrotnie liczniejszy oddział pościgowy złożony z funkcjonariuszy NKWD, UB i LWP. W bitwie poległo kilkunastu żołnierzy podziemia. 3.Brygada Wileńska NZW pomimo strat zdołała wyrwać się wojskom ówczesnej władzy i powrócić na Białostocczyznę.
W 75. rocznicę bitwy w kościele parafialnym w Orłowie odprawiono nabożeństwo w intencji pokoju oraz zachowania pamięci o żołnierzach wyklętych. Mszę św. celebrował biskup pomocniczy diecezji ełckiej ks. dr Adrian Galbas z zastępcą rektora Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Ełckiej ks. dr. Maciejem Maciukiewiczem oraz proboszczem parafii w Orłowie ks. Pawłem Piekarowiczem.
Uczestnicy wydarzenia odwiedzili pole bitwy, a także miejsce pierwszego pochówku żołnierzy w Jelonku na skraju Puszczy Boreckiej oraz miejsce obecnego spoczynku – Panteon Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych Narodowego Zjednoczenia Wojskowego w Orłowie. Tego wieczoru odsłonięto dwie tablice szlaku historycznego-edukacyjnego poświęconego żołnierzom wyklętym posadowione w Jelonku i Orłowie. W ceremonii uczestniczyła Alina Aleszczyk-Jurek – córka żołnierza 3. BW NZW oraz rodzina Augustynowiczów – krewnych śp. Stefani Gazdy, która wraz z bratem i innym mieszkańcem wsi Gajrowskie pochowała poległych w leśnej mogile.
Uroczystości przeprowadzono w ograniczonym wymiarze oraz w ścisłym reżimie sanitarnym. Komitet Organizacyjny Obchodów 75-lecia Bitwy pod Gajrowskimi główne obchody jubileuszu bitwy przełożył na 14 sierpnia 2021 r. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele lokalnych samorządów: wójt gminy Wydminy Radosław Król, przewodniczący Rady Gminy Wydminy Waldemar Samborski, wójt gminy Świętajno Janusz Zakrzewski.
Obie gminy zaangażowały się w organizację przedsięwzięcia, ale spiritus movens przedsięwzięcia były lokalne organizacje – Stowarzyszenie Przyjaciół Sucholasek z prezesem Bogdanem Skibą oraz Stowarzyszenie Sołtysów Gminy Świętajno reprezentowane przez Stanisława Fejfera.
Fot. Arch. Urzędu Gminy Wydminy/Arch. Diecezji Ełckiej
{gallery}2020/inne/rocznica{/gallery}