Skwer Żołnierzy Wyklętych w Wydminach

W niedzielę uroczyście placowi w centrum Wydmin nadano nazwę Skwer Żołnierzy Wyklętych. Uroczystości rozpoczęły się o godzinie 12:00 mszą świętą w intencji Żołnierzy Wyklętych w kościele pw. Chrystusa Zbawiciela w Wydminach. Następnie uczestnicy udali się na pobliski plac, na którym nastąpiło uroczyste otwarcie i poświęcenie  Skweru .

Gośćmi Honorowymi byli por. Krystyna Straczycka ps. ”Krystyna”. Działalność konspiracyjną rozpoczęła w Szarych Szeregach w Wilnie w 1941 roku. Następnie była łączniczką i sanitariuszką w 3. Wileńskiej Brygadzie AK. Od 1945 roku  nadal aktywna w drugiej konspiracji niepodległościowej. Kpt. Zenon Rzędzian ps. ”Wilczur”, „Młot” , członek organizacji „Wiarusa”. Zatrzymany w 1948 roku a w 1949 roku skazany na 12 lat pozbawienia wolności oraz utratę praw publicznych, obywatelskich i honorowych na lat 3. Inicjator i wykonawca pomnika   w 1994 roku w Gajrowskich  dla uczczenia poległych Żołnierzy Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Michał Godzimirski – bratanek ppor. Kazimierza Chmielowskiego ps. „Rekin”.
W uroczystościach, obok licznie zebranych mieszkańców Gminy Wydminy, uczestniczyli również starosta powiatu giżyckiego Wacław Strażewicz, naczelnik Delegatury IPN w Olsztynie Waldemar Brenda, twórca Mazury AirShow Stanisław Tołwiński, przewodnicząca Rady Gminy Wydminy Grażyna Plato, wójt Gminy Wydminy Radosław Król, harcerze,  poczty sztandarowe Narodowych Sił Zbrojnych – Oddział Białystok, Obozu Narodowo-Radykalnego Oddział w Giżycku oraz Ochotniczej Straży Pożarnej w Wydminach.
Odsłonięcia pamiątkowej tablicy nadania placowi nazwy Skwer Żołnierzy Wyklętych dokonały  Panie Krystyna Straczycka, Grażyna Plato oraz z-ca wójta Maria Dolecka. Ceremonię poświęcenia skweru poprowadził ks. proboszcz prał. Ryszard Grabowski.
Żołnierze Wyklęci w sposób szczególny upamiętniani są na terenie gminy Wydminy. Mieszkańcy gminy wraz z władzami samorządowymi pamiętają o stoczonej na tym terenie bitwie. Odbywają się nabożeństwa, składane są kwiaty i zapalane znicze.
1 marca 2014 roku w Wydminach uroczyście odsłonięto pomnik Żołnierzy Wyklętych oraz tablicę poświęconą ppor. Kazimierzowi Chmielowskiemu ps. „Rekin”. W październiku 2014 roku Fundacja Niezłomni im. Zygmunta Szendzielorza „Łupaszki” przeprowadziła ekshumację dziewięciu pogrzebanych żołnierzy NZW na skraju Puszczy Boreckiej. Celem tej ekshumacji było zebranie materiału genetycznego do identyfikacji poległych żołnierzy.  15 lutego 2015 roku  w przededniu 69. rocznicy bitwy pod Gajrowskimi w Orłowie odbyły się uroczystości pogrzebowe ekshumowanych żołnierzy 3. Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
Władze Gminy Wydminy podjęły decyzję o budowie w 2015 roku Panteonu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych na cmentarzu w Orłowie. W Panteonie tym mają być pochowani wszyscy żołnierze polegli podczas bitwy pod Gajrowskimi. Uroczyste jego odsłonięcie planowane jest w 70-tą rocznicę bitwy tj. 16 lutego 2016 roku. Władze gminy planują również, w porozumieniu z organizacjami pozarządowymi, stworzenie szlaku edukacyjno –historycznego Żołnierzy Wyklętych na trasie Gajrowskie – Wydminy.
W listopadzie 1945 r. zorganizowany został 90-osobowy oddział, znany jako 3. Wileńska Brygada NZW. 14 lutego 1946 r. konny pluton opanował Wydminy. Partyzanci rozstawili posterunki i wywiesili na rynku flagę z orłem w koronie. Tego dnia Wydminy były w Wolnej Polsce. Żołnierze polegli w bitwie 16 lutego 1946 roku w miejscowości Gajrowskie koło Orłowa. Walczyli z sowieckim okupantem o Polskę Niepodległą. Bitwa w Gajrowskich była największą bitwą podziemia niepodległościowego na Warmii i Mazurach . Podczas postoju na kwaterach ok. 130 żołnierzy NZW zostało zaatakowanych przez półtoratysięczny oddział NKWD, KBW, UB i LWP. Jak podają źródła historyczne w bitwie zginęło od 16 do 22 partyzantów. Partyzanci nie mieli możliwości pogrzebać swoich zabitych kolegów ani zabrać ze sobą ich ciał. Kilka dni po bitwie pochówku dziewięciu ciał dokonała wspólnie ze swoim bratem mieszkanka Gajrowskich Stefania Gazda, z domu Augustynowicz. To ona i brat Stanisław Augustynowicz oraz Mazur Klimek wykopali w zmarzniętej ziemi wspólny grób. W 1993 roku, na wniosek środowiska żołnierzy NSZ z Białegostoku, Stefania Gazda otrzymała od prezydenta Lecha Wałęsy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski „za ofiarną pomoc niesioną żołnierzom polskim oraz opiekę nad miejscami pamięci narodowej”.
W 1994 roku byli żołnierze podziemia narodowego z Białegostoku na miejscu mogiły poległych w bitwie żołnierzy NZW postawili pomnik, który wykonali z własnych funduszy.

Organizatorzy uroczystości tj. władze Gminy Wydminy, Stowarzyszenie Pamięci Żołnierzy Wyklętych „Gajrowskie” oraz Stowarzyszenie „Teraz Sucholaski” tą drogą składają gorące podziękowania wszystkim osobom, które przyczyniły się bezinteresownie do powstania Skweru Żołnierzy Wyklętych. Wyrazy wdzięczności kierujemy do
Kazimierza Kochańskiego, Jarosława Siranta, Krystyny Świerpel oraz Roberta Żebrowskiego.

{gallery}Wydminy/otwarcie_skweru{/gallery}

Przewiń do góry